Yazar bu kitabının idare hukuku
alandaki araştırmaları derleyen bir niteliği olduğunu ve eserin ilk bölümünde devlet
ve devlet doktrinlerini izah etmeye çalıştığını önsözde belirtmiştir. İnsanların
bir arada yaşamaya zorunlu olduğu görüşünden yola çıkarak devletin oluşumunu
açıklamaya çalışmış ve tek tek bireylerin ve toplumun üstünde bir kolektif
varlık olduğu ve kendine özgü bir faaliyet sahası, organları, otoritesi ve hak
ve yükümlülükleri olan bir birlik
oluşturdukları tespitinde bulunmuştur. Devletin insan topluluğunun devamını
mümkün kılacak hukuki ve siyasi bir düzene ve bunu sağlayacak bir idareye sahip
olduğunu söyler ve kamu gücü veya hakimiyet dediği üstün iktidarı
belirginleştiren kuruluşları siyasi düzen olarak nitelendirir. Yani siyasi
düzenin içeriği olarak idareye işaret eder. İdarenin varlık sebebi olarak da
özel faaliyetlerin korunması, sosyal birlik ve dayanışma duygularının
sağlamlaştırılması ve kolektif amaçların gerçekleşmesini organize etme işlevini
gösterir.
İkinci olarak idare hukuku ile
ilgili izahlarda bulunmaya girişmiştir. Amme hukukunun tanımı olarak devlete
tatbik olunan hukuk ilkelerini, konusu olarak
ise devletin faaliyetleri ve vatandaşları ile ilişkilerini gösteren
yazar amme hukukunu iç saha ve dış saha olarak ikiye ayırmakta olan görüşlerden
bahsettikten sonra kendi inceleme alanı olarak iç amme hukukunu belirlemiştir.
Yazar amme hukuku derslerinin amacının devletin bünyesi ve mahiyetine nüfuz
edebilme becerisi kazandırmak olduğunu söylemektedir. Bu anlayış yönetim bilimi
gibi bir dalı kabul etmeyen, onu idare hukuku içinde mütemmim bir cüz gibi
gören 18 ve 19. yüzyıl Fransız idare hukukçularının bakış açısı ile özdeştir. Güçler
ayrılığının bile hangi organlar yoluyla temsil edileceğini esas teşkilat
hukukunun belirlediğini öne süren bu anlayış idare hukukunu devlet makinesinin
işlemesini düzenleyen ilkelerin bir araya gelmesi olarak görmektedir.
Genel olarak yazar devletin ve
devletin organlarının anlaşılabilmesi için iç amme hukukunun yeterli olacağını
öne sürmüştür. Bu bakış açısının Fransız idare hukuku birikiminin etkisi
altında olduğu ve yönetim bilimi gibi bir alana yaşama şansı tanımadığı
aşikardır.
Recai Galip Okandan, Umumî Amme Hukuku, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1968.
